Ο ΜΑΡΚΟΣ

Μαζί με μένα ο στρατηγός Πόποβιτς πήρε και άλλους που προορίζονταν ως στελέχη για τα νέα στρατόπεδα κατά μήκος της βουλγαρο-γιουγκοσλαβικής μεθορίου. Ύστερα από ότι μας περίμενε στο Μπούλκες, φύγαμε με πολλές επιφυλάξεις για τους νέους τόπους του προορισμού μας. Ο Ρουμπινστάιν, την ώρα που φεύγαμε, ήρθε να μας αποχαιρετίσει και έδωσε στον καθένα μας από ένα μικρό ενθύμιο. Κάποιος είπε: "Να και ένας Εβραίος καθώς πρέπει!". Και να σκέπτεται κανείς πως είχαμε κάνει όλα μας στα Ες Ες, όπου μας είχαν ενσφηνώσει το μίσος κατά των Εβραίων!..

Καθώς τα καμιόνια που μας μετέφεραν - αμερικανικά αυτοκίνητα των τριών τόνων - τραντάζονταν στους άθλιους δρόμους της Βουλγαρίας, οι σκέψεις μου γύριζαν πίσω στο 1941, όταν με μια επίλεκτη γερμανική μονάδα διασχίζαμε τους ίδιους ακριβώς δρόμους του Περνίκ -Ντούπνιτσα -Πετριτσίου, στην εύφορη κοιλάδα του Στρυμόνος. Ενώ μια από τις γερμανικές φάλαγγες ακολουθούσε τη σιδηροδρομική γραμμή προς νότο, εμείς μέσω Πετριτσίου κατευθυνόμαστε προς δυσμάς. Στην περιοχή αυτή ο Στρυμόνας ήταν γραφικός. Στα ίδια μέρη, κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, οι ουλάνοι του φον Μάκενσεν είχαν κατασκευάσει μια στρατιωτική οδό.

Και σήμερα η οδός αυτή από το Πετρίτσι της Βουλγαρίας έως το Νεγκοσίν της κοιλάδας του Αξιού στη Γιουγκοσλαβία διατηρεί όλη τη στρατηγική σημασία της. Η οδός αυτή χρησιμεύει για τον ανεφοδιασμό των συμμοριτών με όπλα και ζωοτροφές. Την ίδια οδό είχαν ακολουθήσει και τα γερμανικά στρατεύματα κατά την κεραυνοβόλο κάθοδο τους προς την Αθήνα κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Στο Ραντομώφ, σιδηροδρομικό κόμβο για το Πετρίτσι και το Κιουστεντίλ, είχε συγκεντρωθεί προς τιμή μας ολόκληρος ο πληθυσμός. Ολόκληρο δάσος από κόκκινες σημαίες σειόταν και είχαμε την υπομονή να ακούσουμε έως το τέλος τον σχοινοτενή λόγο που εκφώνησε ο αντιπρόσωπος του τοπικού Σοβιέτ. Φυσικά δεν καταλάβαμε λέξη. Στο τέλος μάς ρώτησαν: "Θέλετε να φάτε, θέλετε να πιείτε;".

Την εποχή του εμφυλίου σε ορεινό χωριό της Β. Ελλάδος. Ένοπλοι χωροφύλακες στην έδρα τους σ' ένα χωριό.

Ύστερα από έντεκα μέρες ένα μέρος της φάλαγγας μας έφθασε στο Μοναστήρι της Γιουγκοσλαβίας, 1.000 άνδρες πήγαν στο Πετρίτσι της Βουλγαρίας και ο υπολοχαγός Λάντστρομ, αξιωματικός κι αυτός των Ες Ες, Σουηδός του εκστρατευτικού σώματος "Βίκινγκ", κατευθύνθηκε επικεφαλής 300 ανδρών στην Αλβανία, όπου θα συγκεντρώνονταν οι "λεγεωνάριοι" και τα όπλα που είχαν σταλεί στην Κορυτσά και το Δέλβινο μέσω του λιμανιού της Αυλώνας.

Ενώ προς νότο, σε άλλο μέτωπο που είχε ανοίξει προ μηνών, ο Μάρκος διεξήγαγε "κλεφτοπόλεμο" με αιματηρές συγκρούσεις μικρών ομάδων με τις κυβερνητικές δυνάμεις της Αθήνας, άλλες δυνάμεις επέσπευδαν την οργάνωση βάσεων ενισχύσεων σ' ένα ημικύκλιο που περνούσε από τη Βουλγαρία, τη Γιουγκοσλαβία και την Αλβανία. Φυσικά οι δυνάμεις αυτές κάθε άλλο μπορούσαν να θεωρηθούν παρά ως πραγματικές βάσεις. Ωστόσο και μόνη η φήμη για την οργάνωση τους, έδινε νέα ώθηση στους αντάρτες.

Μόνο μέσα στη φωτιά της μάχης της Κόνιτσας καταλάβαμε ότι η αντίθετη πλευρά δεν χωράτευε. Η θέση των ανταρτών του Mάρκου ήταν την εποχή εκείνη απελπιστική. Στους αντάρτες όμως και σε μας έλεγαν ότι ο ελληνικός λαός ήταν με τον Μάρκο και ότι ο Τσόρτστσιλ με τη συμφωνία της Βάρκιζας ήθελε να μεταβάλει την Ελλάδα σε βρετανική κτήση, σοβιετικοί επίτροποι μιλούσαν στους συμμορίτες του Μάρκου περί υποθετικών αποθηκών ανεφοδιασμού επί του γιουγκοσλαβικού, του βουλγαρικού και του αλβανικού εδάφους, από όλα αυτά τίποτα δεν ήταν αληθινό. Σε εμάς πάλι, άλλοι σοβιετικοί επίτροποι μιλούσαν για τη δύναμη των ανταρτών του Μάρκου, για μια κεραυνοβόλα προέλαση προς την Αθήνα, για παρασημοφορίες, αμοιβές και "λευτεριά".

Έτσι εμείς πιστεύαμε στις δυνάμεις του Μάρκου κι αυτός στις δικές μας!

Στις 30 Οκτωβρίου 1946 ήλθε ο συνταγματάρχης Φιλόπουλος και μας διάβασε μια ημερήσια διαταγή του Μάρκου. Ήταν η προκήρυξη για την ίδρυση "Δημοκρατικού Στρατού" Ελλάδας". Ορκιστήκαμε στον νέο αρχηγό μας και αυτομάτως αποκτήσαμε την ιθαγένεια της "Λαϊκής Δημοκρατίας της Ελλάδας". Μας διάβασαν το 12ο άρθρο του νέου Συντάγματος.

Οι εκπαιδευτές μας φρόντιζαν να μάθουμε τα άρθρα αυτά απέξω, κι έτσι ο Μαρξ, ο Λένιν  και ο Στάλιν δεν ήταν πια για εμάς άγνωστα. Όπως όμως μου δόθηκε η ευκαιρία να παρατηρήσω αργότερα, τα δώδεκα αυτά άρθρα ηχούσαν σαν γλυκιά μουσική στα αυτιά των Ελλήνων συμμοριτών, που ήταν φουκαράδες ζώντας μια άθλια, απερίγραπτα πρωτόγονη ζωή στα βουνά της Μακεδονίας. Στους περισσότερους η Αθήνα φαινόταν σαν να ήταν στη Σελήνη και πριν κατορθώσουν να επιβάλουν την "τάξη" τους στην πρωτεύουσα, θα περνούσαν πολλά χρόνια στα βραχώδη βουνά της Βόρειας Ελλάδας.

Ότι όλα αυτά δεν ήταν ουσιαστικά παρά η οριστική διάσταση ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, το καταλάβαιναν μόνο λίγοι μορφωμένοι και κανένας άλλος. Πολλοί από τους αντάρτες ήταν τελείως αγράμματοι και μέσα στην καταιγίδα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου είχαν χάσει και τα σπίτια τους και το βιός τους. Όλοι τους ήταν άντρες με μεγάλη αντοχή, ικανοί να περάσουν ολόκληρες εβδομάδες επάνω στις χιονισμένες κορυφές του Γράμμου με ελάχιστη τροφή, που φρόντιζαν να την διατηρήσουν όσο περισσότερο μπορούσαν. Όταν μιλούσαν για τον Μάρκο, τα μάτια τους έλαμπαν. Είχαν την εντύπωση πως ο "αρχηγός", ο "καπετάνιος", είχε καλυτερέψει τις συνθήκες της ζωής τους, ίσως επειδή ήταν τέτοιες που δεν μπορούσαν να γίνουν χειρότερες! Πίστευαν πως σε λίγο ο "Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας" του Μάρκου θα είχε δύναμη 200.000 ανδρών. Πόσοι απ' αυτούς είχαν ντουφέκι και πυρομαχικά, αυτό εκείνη την εποχή δεν το ήξερε ούτε ο Μάρκος! Ήταν διασκορπισμένοι στις οροσειρές που απλώνονταν από την τουρκική μεθόριο έως το Ιόνιο πέλαγος. Η έκταση ευνοούσε τον Μάρκο στο έργο της δημιουργίας χάους και παράλυσης κάθε μεταπολεμικής προσπάθειας για ανοικοδόμηση της χώρας. Οι αντάρτες τα χρόνια εκείνα, μάζευαν δυνάμεις και χτυπούσαν σε ορισμένα σημεία. Τα κυβερνητικά στρατεύματα της Αθήνας έφθαναν πάντα αργά. Η αεροπορική ανίχνευση εξαρτάται πάντοτε από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες και η ορεινή μάζα είναι ένα εμπόδιο γι' αυτές. Με βεβαιότητα 95% οι αντάρτες κατόρθωναν να κρύβουν τις κινήσεις τους από την εχθρική ανίχνευση, και να περνούν απαρατήρητοι τα βουλγαρικά, τα γιουγκοσλαβικά και τα αλβανικά σύνορα. Μέσα στα χωριά οι συμμορίτες είχαν τους κατασκόπους τους, οι οποίοι τους τηρούσαν ενήμερους για τις κινήσεις του Ελληνικού Στρατού.

Η Μάχη της Κόνιτσας                                             Αρχική Σελίδα