Προηγούμενη Σελίδα

 ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΓΓΟΝΑ

Από το βιβλίο «ΟΙ ΔΥΟ ΟΧΘΕΣ» του Αλέξανδρου Ζαούση σελίδα 517

    Ο Παπαδόγγονας δεν ήταν τυχαίος αξιωματικός. Πέρα από τη δράση του στο Αλβανικό και το κατόρθωμα να οδηγήσει την V Μεραρχία Κρήτης από το καταρρέον μέτωπο μέχρι την Πελοπόννησο, από όπου βοήθησε τους άνδρες του να περάσουν στην Κρήτη, ο αξιωματικός αυτός είχε πίσω του μια δράση πολεμική αξιοζήλευτη. Νεαρός Εθελοντής στους Βαλκανικούς, αντάρτης στη Βόρειο Ήπειρο το 1914, τρία χρόνια πολεμιστής στη Μικρασία, είχε κερδίσει στο πεδίο ατέλειωτες διακρίσεις. Η κατοχή τον βρήκε στη γενέτειρα του, το Πεταλίδι Καλαμάτας. Όπου λόγω του κύρους του αναγνωρίστηκε ως «Διοικητής Ελλήνων Αξιωματικών Μεσσηνίας       -Λακωνίας». Τίτλος λίγο-πολύ θεωρητικός, διότι την εποχή εκείνη, 1941-42, δεν υπήρχε δράση, και οι φυσικοί προϊστάμενοι των αξιωματικών στην Αθήνα, στους οποίους κατέφυγε ο Παπαδόγγονας, δεν τους καθοδηγούσαν περί του πρακτέου. Τον Ιούνιο του 43, όταν πληροφορήθηκε την παρουσία του Βρετανού Ρηντ στα βουνά, ο Παπαδόγγονας έστειλε έναν αξιωματικό του με τις ακόλουθες προτάσεις προς τους Βρετανούς. Να σχηματιστούν μικρές ομάδες ενόπλων στα βουνά για την προστασία των Άγγλων και τη λειτουργία των ασυρμάτων και να δικτυωθεί προσεκτικά ο πληθυσμός στις πόλεις για να βοηθήσει σε ενδεχόμενη απόβαση. Η πρόταση αυτή κατόπτριζε και τη γενικότερη άποψη του Παπαδόγγονα ότι η Πελοπόννησος δεν προσφερόταν για αντάρτικο λόγω του πυκνού οδικού δικτύου.  Άποψη που αρχικά είχε υποστηρίξει και η Βρετανική Αποστολή.

    Ο Ρηντ απέρριψε τις προτάσεις αυτές. Στο μεταξύ, άλλωστε, οι ομάδες του ΕΛΑΣ είχαν διογκωθεί και ο συντηρητικός Παπαδόγγονας τις έβλεπε σαν θανάσιμο κίνδυνο. Εξάλλου, την εποχή εκείνη οι άλλες ομάδες του Ε.Σ. που δρούσαν κυρίως στη Λακωνία και τη Μεσσηνία τελούσαν υπό την ασφυκτική πίεση του ΕΛΑΣ και επιπλέον δέχονταν ελάχιστες ρίψεις από τους βρετανούς.

    Πολλά από τα ανωτέρω στοιχεία παρασχέθηκαν στον συγγραφέα από τον φίλο βουλευτή Αλέξανδρο Παπαδόγγονα. γνωστό και αϊτό τον ηγετικό του ρόλο στο αντιδικτατορικό κίνημα του Ναυτικού, το 1973. Ό Αλέξανδρος είναι γιος του Διονυσίου Παπαδόγγονα και έχει στα χέρια τον ένα σημαντικό αρχείο από την εποχή εκείνη, το οποίο ευγενώς έθεσε στη διάθεση του συγγραφέα του παρόντος. Και ο συγγραφέας πιστεύει ότι στην έρευνα αυτή, κάτω από τον τίτλο «ΟΙ ΔΥΟ ΟΧΘΕΣ», πρέπει να καταχωρούνται όλες οι απόψεις.

    Από την αναδίφηση του αρχείου αυτού, από τις αναμνήσεις ενός επιζώντος αξιωματικού του Β.Σ., του Δημήτριου Καραγιαννάκου και από προφορικά στοιχεία που δόθηκαν στον συγγραφέα από τον Κ.Γ. Καλογερόπουλο, αρχικά αξιωματικό τον Ε.Σ, και μετά υπηρετήσαντα στον ΕΛΑΣ Μεσσηνίας, προκύπτει μια σημαντική σύγχυση στο θέμα της οργανώσεως του Ε.Σ. Ο Καραγιαννάκος διεκδικεί την πατρότητα του τίτλου από πολύ νωρίς, υποστηρίζοντας, ότι ήταν ο πρώτος που οργάνωσε πραγματική ομάδα τον Ε.Σ. και υποστηρίζει, ότι ο Παπαδόγγονας δεν ανήκε στον Ε.Σ. Από την πλευρά τον ο Παπαδόγγονας γράφει σε μια εκτεταμένη έκθεση της εποχής εκείνης (Μάρτιος 1944) ότι είχε βοηθήσει παντοιοτρόπως τις μικρές ομάδες Ε.Σ. στη Μεσσηνία και Λακωνία. Και, Ότι τον Ιούλιο τον 43 είχε δώσει την έγκριση του στον ιεραρχικά υφιστάμενο του συνταγματάρχη Γιαννακόπουλο ν' ανέβει στο Δυρράχιο, στα όρια των Νομών Αρκαδίας - Μεσσηνίας - Λακωνίας, για να διευθετήσει τις διαμάχες ΕΛΑΣ και Ε.Σ. Ο Γιαννακόπουλος δεν επέστρεψε στην Καλαμάτα, αλλά είτε υπό την πίεση των βρετανών συνδέσμων, είτε κολακευτείς διότι η άνοδος του θεωρήθηκε σημαντικό γεγονός ανέλαβε την «αρχηγία» του Ε.Σ. Ο Παπαδόγγονας έκανε τον Αύγουστο του 43 μια τελευταία προσπάθεια ν' αναστείλει την ενίσχυση των Βρετανών προς τον ΕΛΑΣ, ανεβαίνοντας ο ίδιος στον Ταΰγετο. Μέσοι του Βρετανού συνδέσμου Φρέιζερ έστειλε σχετικά σήματα στο Σ.Μ.Α., άνευ αποτελέσματος. 

    Η θητεία του Γιαννακόπουλου ως αρχηγού των ομάδων Ε.Σ, σφραγίστηκε μετά από λίγο καιρό με τη ληξιαρχική πράξη θανάτου της οργανώσεως αυτής. Στις 29-8-43 στο Δυρράχιο υπέγραψε μια συμφωνία με τον ΕΛΑΣ, που έγινε γνωστή ως «Συμφωνία του Δυρραχίου», με την οποία ουσιαστικά ο Ε.Σ. απορροφήθηκε στον ΕΛΑΣ, χάνοντας πλήρως την αυτοτέλεια του. Από τους άλλους γνωστούς αξιωματικούς του Ε.Σ.. ο Χρήστος Καραχάλιος είχε ήδη εκτελεστεί δια μαχαίρας μετά από μια συμπλοκή με τμήμα του ΕΛΑΣ. Μεταξύ των αξιωματικών του Ε.Σ. που αρνήθηκαν το «Σύμφωνο τον Δυρραχίου» ήταν και ο παράτολμος ίλαρχος Τηλέμαχος Βρεττάκος, ένας άνδρας που είχε πολλές φορές χτυπηθεί με τους Γερμανοϊταλούς. Όταν έγινε γνωστό ότι αποκηρύσσει το σύμφωνο, ο ΕΛΑΣ εξαπέλυσε ένα άγριο ανθρωποκυνηγητό για να τον εξοντώσει. Ο νομάρχης Μεσσηνίας του πρόσφερε γερμανική προστασία, την οποία αρνήθηκε. Τελικά εντοπίστηκε από τον ΕΛΑΣ και στη συμπλοκή που ακολούθησε τραυματίστηκε θανάσιμα.  Πριν υποκύψει, είπε σαν διαμαρτυρία για τη βρετανική πολιτική: «Άτιμοι  Άγγλοι, οποίος σας δώσει πίστη, χάνεται...». 

    Κατ' άλλη πηγή ο Βρεττάκος είχε μεν έρθει σε συνεννόηση με τους Γερμανούς, αλλά τελικά δεν συμφώνησαν, διότι ο άνδρας αυτός ήταν φανατικός βασιλόφρων και υποστήριζε την Κυβέρνηση του εξωτερικού, πράγμα που φυσικά δεν ταίριαζε στους Γερμανούς. Όσον αφορά στον Γιαννακόπουλο, αυτός αργότερα αποχώρησε οριστικά από το αντάρτικο, ενώ ο Παπαδόγγονας, του οποίου η ζωή είχε απειληθεί δύο φορές από ενέδρες Εαμιτών στην Καλαμάτα, κατέφυγε στην Αθήνα με την οικογένεια του. Επέστρεψε μόλις τον Απρίλιο του 44 για ν' αναλάβει τυπικά, με την έγκριση της Κατοχικής Κυβερνήσεως, τη διοίκηση του νεοσύστατου Β ' Αρχηγείου Χωροφυλακής Πελοποννήσου με έδρα  την Τρίπολη. Στην πράξη συγκέντρωσε υπό τις διαταγές του τα Τάγματα Ασφαλείας Αρκαδίας, Μεσσηνίας και Λακωνίας.

    Η σύγχυση που επικρατούσε στην Πελοπόννησο το φθινόπωρο του 43, έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις με την είσοδο του 1944. Χιλιάδες κάτοικοι, διωκόμενοι από τον ΕΛΑΣ, άρχισαν να ταλαντεύονται επικίνδυνα στην οριοθετική γραμμή μεταξύ ΕΛΑΣ και Ταγμάτων Ασφαλείας ή και των Γερμανών. Πολλοί προσπάθησαν να εκμαιεύσουν άμεσα ή έμμεσα τη συμβουλή των επί τόπου Βρετανών. Στις πλείστες περιπτώσεις οι Βρετανοί τους απέτρεπαν από την ένταξη στα Τάγματα παρόλο ότι κυκλοφορούσε ευρύτατα η προπαγάνδα της Κατοχικής Κυβερνήσεως ότι σε δεδομένη στιγμή τα Τάγματα Ασφαλείας θα μεταπηδούσαν στο πλευρό των συμμάχων.

  ΤΕΛΟΣ

Αρχική Σελίδα