Η ΕΠΟΠΟΙΙΑ ΤΗΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΤΣΗΣ

ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ

    Περί το μεσονύκτιον της 26ης Απριλίου 1948, περί τους 400 συμμορίται επετέθησαν κατά των μικρών δυνάμεων τής κωμοπόλεως Χαλανδρίτσης της Αχαΐας, συγκειμένων εκ 35 ανδρών Χωροφυλακης. της Υποδιοικήσεως και 30 οπλιτών συντηρήτου Τάγματος Πατρών.     Η μάχη μέχρι των μεταμεσονυκτίων ωρών τής 27ης Απριλίου. Η ισχυρά αυτή αντίστασις κατεπτόησε τους συμμορίτας. οι όποιοι φοβούμενοι κύκλωσιν και υπό των καταφθανουσών εκ Πατρών δυνάμεων απεχώρησαν ατάκτως. Εν τούτοις, η Χαλανδρίτσα είχε καταστεί κάρφος των οφθαλμών των και προς κατάληψίν της οργάνωσαν επιχειρήσεις ευρείας εκτάσεως.
    Την χαραυγήν της 5ης Ιουλίου 1948, συμμοριακά συγκροτήματα περίπου 1200 ανδρών υπό τους ικανότερους εκ των αρχισυμμοριτών τής Πελοποννήσου και με άφθονα βαρέα και αυτόματα όπλα, επετέθη κατά της Χαλανδρίτσης. Η εξ 68 ανδρών φρουρά αντέταξε κρατεράν άμυναν. Ηρνήθησαν παράδοσιν με υπόσχεσιν ότι αφοπλιζόμενοι θα αφήνοντο ελεύθεροι και εθέρισαν τους επιτιθεμένους συμμορίτας δια πολυβολισμού εκ των φυλακίων. Ζητηθείσαι τηλεγραφικώς ενισχύσεις εκινήθησαν εκ Πατρών, άλλ' εβράδυνεν η αφιξίς των, διότι υπέστησαν επίθεσιν από τα υψώματα Καλλιθέας και είχε καταστραφεί η γέφυρα από την οποίαν έπρεπε να διέλθουν τα συνοδεύοντα τεθωρακισμένα. Αι δυνάμεις ενισχύσεως έφθασαν περί την δευτέραν και ημίσειαν απογευματινήν ώραν. Αλλ' ήτο πλέον αργά. Η ηρωική φρουρά παλαίουσα επί πολλάς ώρας εναντίον εικοσαπλασίων δυνάμεων και αποδεκατιζομένη, είχεν αναγκασθεί προ μιας μόλις ώρας, ότε υπέκυψαν τα πολυβολεία της, να επιχειρήσει απεγνωσμένην έξοδον. Οι διασωθέντες είχαν φθάσει εις τα βόρεια υψώματα της κωμοπόλεως, όπου, κυκλωθέντες πανταχόθεν, πολέμησαν μέχρις εσχάτων. Όσοι δεν είχαν φονευθεί κατέκειντο ασπαίροντες εκ τραυμάτων και κατεκρεουργήθησαν επί τόπου. Όταν κατέφθασαν αι Εθνικαί δυνάμεις ανεύρον μόλις εξ οπλίτας κρυπτομένους εις τους θάμνους.
    Εις τα ακολουθούντα το παρόν περί συμμοριτοπολέμου εις την Πελοπόννησον έγγραφα παραθέτομε πολλά επίσημα στοιχεία παρέχοντα πλήρη εικόνα των δραματικών γεγονότων της Χαλανδρίτσης και της ηρωικής θυσίας των χωροφυλάκων υπερασπιστών της. Αλλ' ενταύθα επιθυμούμε να τονίσωμεν ιδιαιτέρως ότι η εμμονή εις τας θέσεις των, πάρα το υπερ-εικοσαπλάσιον των δυνάμεων του εχθρού και τελικώς η σχεδόν ολική θυσία των ανδρών τής χωροφυλακής υπερασπιστών της Χαλανδρίτσης, αποτελεί εποποιΐαν δοξάζουσαν την νεωτέραν Ελληνικήν Ιστορίαν και εφάμιλλον προς τα πλέον ένδοξα μεγαλουργήματα του Αγώνος τής ελευθερίας του 1821. Εξήντα πέντε εν όλω άνδρες, μετρίως οπλισμένοι και άνευ πυροβόλων εμάχοντο επί εννέα ολόκληρους ώρας εναντίον υπερχιλίων συμμοριτών, οι όποιοι, εφοδιασμένοι με πολυβόλα, όλμους, αυτόματα και χειροβομβίδας, τους περιέσφιγγον πανταχόθεν και επετίθεντο μετά λύσσης αδιακόπως. Απέκρουσαν μετ' αξιοθαύμαστου γενναιότητος τας λυσσώδεις επιθέσεις, αποφασισμένοι να νικήσουν ή να πέσουν μαχόμενοι μέχρι τελευταίας πνοής. Ούδ' επί στιγμήν αμφέβαλον δια την τραγικήν θέσιν εις την οποίαν είχον περιέλθει, ως αποδεικνύουν τα κατά την διάρκειαν τής μάχης εκπεμπόμενα σήματα, μαρτυρούντα την επιθανάτιον αγωνίαν των. Αι απεγνωσμένοι επικλήσεις των προς άμεσον αποστολήν βοηθειών δεν αφήνουν αμφιβολίαν, ότι ούδ' επί στιγμήν εσκέφθησαν να εγκαταλείψουν έστω και την τελευταίαν στιγμήν τον αγώνα προς σωτηρίαν των. Μόνον όταν είχον εξαντλήσει πλέον τα πυρομαχικά των, με τας ξιφολόγχας των και τας ολίγας σφαίρας που απέμενον εις τα καταματωμένα χέρια των απεφάσισαν όχι να παραδοθούν, άλλα να επιχειρήσουν απέλπιδα έξοδον, ανάλογον προς εκείνην των ελευθέρων πολιορκημένων του Μεσολογγίου. Αι εξενεχθείσαι, εύκολοι πάντοτε όταν γίνονται εκ των υστέρων και εκ του ασφαλούς, μομφαί ότι ώφειλον να παραμείνουν εις τας θέσεις των εν αναμονή των βοηθειών, αι οποίαι κατέφθασαν μετά μίαν ώραν, είναι και άδικοι και άκριτοι. Πώς θα μάχοντο επί μίαν ακόμη ώραν χωρίς πυρομαχικά και πώς θα παρημπόδιζον τους θηριώδεις συμμορίτας να εισορμήσουν δια να τους κατασφάξουν ή να τους συλλάβουν δια να τους εκτελέσουν με διαπομπεύσεις και μαρτύρια; Εξ' άλλου, ως αποδεικνύεται από τα ανταλλαγέντα σήματα, ουδεμίαν είχον σαφή γνώσιν περί αποστολής και ώρας άφίξεως. Άλλωστε, η μη έγκαιρος αποστολή βοηθειών βαρύνει εξ ολοκλήρου τας Στρατιωτικάς δυνάμεις αι οποίαι ούτε δια της αεροπορίας ενόχλησαν τους συμμορίτας ούτε έσπευσαν με κεραυνοβόλον ταχύτητα να αποστείλουν βοηθείας, ούτε αι μετά καθυστερήσεως καταφθάσασαι. ήσαν τοιαύται, ώστε να συντρίψουν αμέσως τας συμμοριτικάς δυνάμεις αντιπερισπασμού και να φθάσουν εγκαίρως.

    Η Υποδιοίκησις Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης παρηκολούθει αγρύπνως τας κινήσεις των κομμουνιστών τής περιοχής και διετέλει εν γνώσει τής επικείμενης επιθέσεως. Τρεις ημέρας προ της εκδηλώσεως ταύτης, είχεν ειδοποιήσει την Στρατιωτικήν Διοίκησιν Πατρών και τας προϊστάμενος Αρχάς Χωροφυλακής Πελοποννήσου περί του επικειμένου κινδύνου και επισημαίνουσα τας θέσεις των κομμουνιστών είχε ζητήσει να προσβληθούν υπό της Αεροπορίας συγχρόνως με την αποστολήν ενισχύσεων ως αποδεικνύουν τα κατωτέρω τηλεγραφήματα της 2ας Ιουλίου 1948.

Νεκροταφείο Πατρών. Οι τάφοι των υπερασπιστών της Χαλανδρίτσης. Των αθανάτων ηρώων που έπεσαν μαχόμενοι εναντίον των συμμοριτών την 5.7.1948. Εμπρός δεξιά ο τάφος του ενωμοτάρχη Βασιλείου Παπασπυριλιώτη.

Από: Ύποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης 
Προς: α) Στρατηγείον Πατρών, β) Άνωτέραν Διοίκησην Χωροφυλακής Δυτικής Ελλάδος, γ) Διοίκησην Χωροφυλακής Αχαΐα: "Αριθ. πρωί: 7 /2 /182 Κατεπείγουσα 2.7.1948/13.00.

    Εξηλεγμέναι ιδιωτικαί πληροφορίαι φέρουσιν εγκατεστημένους (300) τριακόσιους συμμορίτας άνωθεν υψώματος χωρίου Βλασίας- Καλαβρύτων από 07.00 ώρας χθες. SΤΟΡ. Συμμορίται δια φυλακίου απηγόρευσαν έξοδον κατοίκων, ους υπεχρέωσαν μέχρι 12ης μεσημβρινής ώρας σήμερον παρασκευάσωσι και παραδώσωσιν χιλίας τετράκοσίας (1.400) οκάδας άρτου. ΣΤΌΡ. 
    Συμμορΐται συνεκέντρωσαν Βλασίαν άπάσας υπηρεσίας των πέριξ χωρίων αναμένοντες άφιξιν εκείσε ωσαύτως δύο (2) εισέτι συγκροτημάτων των. ΣΤΟΡ.                Παρακαλώ ειδοποιήσατε Αεροπορίαν προσβάλλει τούτους ευρισκομένους ήδη ανωτέρω θέσεις.
Ο Διοικητής Ύποδιοικήσεως
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Άνθυπομοίραρχος

    Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης 
Προς: α) Στρατηγείον Πατρών, β) Ανωτέραν Διοίκησιν Δυτικής Ελλάδος, γ) Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαΐας.
Άριθ. Πρωτ: 7/2/182-α 2-7-1948/17.30

Συνεχεία ταυταρίθμου/182 σημερινής, αναφέρω συμμορίται εξακολουθούν παραμένοντες μετ' αρκετών υποζυγίων υψώματα Άνω και Κάτω Βλασίας - απαγορεύοντες αυστηρώς έξοδον κατοίκων προς Χαλανδριτσαν. Αριθμός συμμοριτών υπερβαίνει πεντακόσιους (500). Αποστείλατε ενισχύσεις.
Ο Διοικητής
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Ανθυπομοίραρχος

    Εκ των ανωτέρω σταλέντων την 2αν Ιουλίου 1948 σημάτων του διοικητού της Υποδιοικήσεως ανθυπομοιράρχου Κωνστ. Παπαδοπούλου καθίσταται ανεπίδεκτον αμφισβητήσεως ότι το εν Πάτραις Αρχηγείον Στρατιωτικών δυνάμεων, διετέλει εν πλήρει γνώσει τρεις ημέρας προηγουμένως περί της επικείμενης επιθέσεως. Η Χαλανδρίτσα απέχει μόλις 25 χιλιόμετρα από των Πατρών, λαμβανόμενου δε υπ' όψιν πρώτον ότι είχον επισημανθεί αι θέσεις συγκεντρώσεως των συμμοριτών μετά παρασκευής πολεμικών επιχειρήσεων και δεύτερον ότι αι συγκεντρώσεις των αύται δεν είχον εισέτι συμπληρωθεί και δεν είχον καταλάβει θέσεις δυνάμεις των προς παρεμπόδισιν αποστολής ενισχύσεων ήτο εισέτι λίαν ευχερής η προσβολή και διάλυσις των συμμοριτικών δυνάμεων δια της Αεροπορίας ως και η έγκαιρος ενίσχυσις της φρουράς Χαλανδρίτσης δια τμημάτων Στρατού μετά πυροβολικού αυτομάτου κλπ, Δυστυχώς, κατά το μεσολαβησαν από της προειδοποιήσεως μέχρι της ενάρξεως της επιθέσεως τριήμερον χρονικόν διάστημα ουδεμία κατεβλήθη προσπάθεια, ούτε διαλύσεως των συγκεντρωμένων συμμοριακών συγκροτημάτων δια της Αεροπορίας και του Στρατού, ούτε ενισχύσεως τής φρουράς Χαλανδρίτσης με άνδρας και εφόδια. Τούτο δε καθ' ον χρόνον η άμυνα τής Χαλανδρίτσης είχεν ανυπολόγιστον σημασίαν και δια την άμυναν των Πατρών. Κατά τας στρατιωτικάς εκθέσεις και από πρακτικής ακόμη πλευράς κρινομένη η εννεάωρος άμυνα τής φρουράς τής Χαλανδρίτσης υπήρξε μεγίστης πολεμικής ωφελιμότητας. διότι οι συμμορίται καθυστέρησαν την σχεδιασμένην επίθεσιν κατά των Πατρών, όπου εδόθη ο καιρός να παρασκευασθεί η άμυνα.


    Κατωτέρω παραθέτομεν τα εκπεμφθέντα εκ Χαλανδρίτσης σήματα, κατά την διάρκεια του αγώνος, τα όποια και μόνα ομιλούν ευγλώττως δια την δραματικήν μέχρις εσχάτων πάλην των ηρωικών εκείνων υπερασπιστών τής πολίχνης (εκ των αρχείων του Αρχηγείου Χωροφυλακής).

    1.Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς: α) "Ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Δυτικής Ελλάδος, β) Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαίας.
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 05.30'-5.7.1948
Από 5ης πρωινής συμμορίται επετέθησαν εναντίον μας ΣΤΟΡ. Μάχη εξακολουθεί ΣΤΟΡ. Εις άνευ θητείας χωροφύλαξ ελαφρώς τραυματίας.
Ο Διοικητής
Κ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Άνθυπομοίραρχος

    2. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς: α) Ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Δυτικής Ελλάδος, β) Διοίκησιν Χωροφυλακής "Αχαΐας.
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 06.00'-5.7.1948
Βαλλόμεθα από όλα τα σημεία του χωρίου ΣΤΟΡ. Δύναμις συμμοριτών αγνοείται ΣΤΟΡ. Ένας χωροφύλαξ τραυματίας.
Ο Διοικητής
Κ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Άνθυπομοίραρχος

    3.Αριθ. Πρωτ: 7/53/380 5.7.1948/07,ΟΟ'
Τηλεγραφική Κατεπείγουσα
Από: Άνωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Πατρών Προς: α) 'Υπουργεϊον Δημοσίας Τάξεως, β) Αρχηγείον Χωροφυλακής, γ) Α.Σ.Δ.Π./Τρίπολιν, δ) κ. Νομάρχην Αχαΐας.
Από ώραν 5ην πρωινήν εξεδηλώθη σφοδρότατη επίθεσις πολυμελούς συμμορίας κατά Χαλανδρίτσης. Μάχη εξακολουθεί. Φρουρά αμύνεται. Απεστάλησαν ενισχύσεις.
Αναπληρωτής Ανωτέρου Διοικητού
ΙΑΚΩΒΟΣ ΧΑΝΙΩΤΗΣ
αντισυνταγματάρχης

    4. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Πρός: Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαΐας Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 08.15-5.7.1948
Κινδυνεύομεν ΣΤΟΡ. Αεροπορία έλθει αμέσως ΣΤΟΡ. Ακραία φυλάκια διεσπάσθησαν.
Κρόνος
Κ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Ανθυπομοίραρχος

    5. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς: Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαίας
Αριθ. Πρωτ : Δ.Υ. 09.00'-5.7.48
ΝΑ ΕΛΘΟΥΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ, ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΜΕΝ ΣΤΟΡ.
Κρόνος

    6. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς : Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαΐας
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 09.35-5.7.1948
Τραυματίαι αρκετοί. Έχουν παρέλθει πέντε ώρες. Κινδυνεύομεν.
Κρόνος

Οι επιζήσαντες των υπερασπιστών της Χαλανδρίτσης, κατά τη μάχη εναντίον των κομμουνιστοσυμμοριτών φωτογραφούμενοι στον εξώστη του κατερειπωμένου, από τη μανία των επιτιθεμένων κτιρίου της Υποδιοικήσεως Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης.

    7.Άπό: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς: Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαΐας
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 09.40'-5.7.1948
Τα αεροπλάνα γυρίζουν χωρίς να κάνουν τίποτε. Να μας πείτε αν θα χρειασθεί αναγνώρισις.
Κρόνος

    8. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς: Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαΐας
Αριθ. Πρωτ : Δ. Υ. 09.40'-5.7.1948
Ασφαλώς συμμορίται κατέστρεψαν γέφυρας δημοσίας οδού για να μη φθάσουν ακόμη δυνάμεις ΣΤΟΡ. Ενισχύσατέ μας αμέσως ΣΤΟΡ. 
Κινδυνεύομεν.
Κρόνος

    9. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς: Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαΐας
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 09.40- 5 ? 1948
Αποστείλατε αμέσως ενισχύσεις, πυρομαχικά ελάχιστα, κινδυνεύομεν.
Κ Γ

    10 Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής 
Προς: Διοίκηση Χωροφυλακής Αχαΐας Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ.
Επισπεύσατε ενισχύσεις ΣΤΟΠ Πυρομαχικά τελειώνουν. ΣΤΌΡ,

    11. Από Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς: Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαΐας
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 10.25 5.7.1948
Πέσανε Φυλάκια. Ολοκαύτωμα κτιρίου Υποδιοικήσεως ΣΤΟΡ. Διατάξατε τανκς αμέσως ΣΤΟΡ. Κίνδυνος μέγας ΣΤΟΡ.
Κρόνος

    12. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς : Διοίκησιν Χωροφυλακής "Αχαίας.
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 10 25 5.7.1948
Να μας πληροφορήσετε τι γίνεται για την ενίσχυσιν, κινδυνεύομεν. Μαχόμεθα δέκα (10) μέτρα έξω Υποδιοικήσεως ΣΤΟΡ. Είναι αλήθεια κινδυνεύομεν ΣΤΟΡ. 
Σώσατε μας.
Κρόνος

    13. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς: Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαίας
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 10.30 5.7.1948
ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΜΕΝ ΕΞΟΝΤΩΘΟΥΜΕ, ΣΩΣΑΤΕ ΜΑΣ.
Κρόνος

    Αλλ' ενώ οι υπερασπισταί της Χαλανδρίτσης διεξάγουν επιθανάτιον πάλην, ματαίως αναμένοντες ενισχύσεις, η Ανωτέρα Διοίκησις Χωροφυλακής από τας Πάτρας, αγωνίζεται να ενίσχυση το ηθικόν των προς συνέχισιν του αγώνος με διαβεβαιώσεις ότι καταφθάνουν αι ενισχύσεις, αι οποίαι όμως δεν κατέφθασαν εγκαίρως.

    14. Από: Ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Δυτικής Ελλάδος. 
Προς: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης. 
Αριθ. Πρωτ: 7/53.380-στ. 0.45'-5.7.48 Τηλεγραφική
Σήματα σας ελήφθησαν. Αποσταλείσαι ενισχύσεις μετά τεθωρακισμένων ευρίσκονται ταύτην στιγμήν Μέντζενη μαχόμενοι σκληρώς, προς έγκαιρον ενίσχυσίν σας. Εκτελέσατε καθήκον σας εις το ακέραιον εγκαρτερούντες και μαχόμενοι χάριν ελευθερίας φιλτάτης Πατρίδος. Ας μη λιποψυχήσει ουδείς εξ υμών. Ο ηρωισμός και η γενναιότης σας είναι ήδη γνωσταί. Ενισχύσεις πλησιάζουν.
Ό "Αναπληρωτής Ανωτέρου Διοικητού 
ΙΑΚΩΒΟΣ ΧΑΝΙΩΤΗΣ 
Αντισυνταγματάρχης

    Οι υπερασπισταί της Χαλανδρίτσης εκπέμπουν το τελευταίον σήμα τής επιθανάτιου αγωνίας των, διότι από τής στιγμής εκείνης μάχονται στήθος προς στήθος και δεν υπάρχει πλέον καιρός προς αποστολήν σημάτων:

    15. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης
Προς: Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαΐας
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. 11.00 5.7.1948
Κινδυνεύομεν, Κινδυνεύομεν. Σώσατε μας.
Αεροπορία να διαταχθεί να βομβαρδίσει.
Κρόνος

Ανθυπομοίραρχος Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος του Χρήστου. Εγεννήθει το 1911 εις Κλέσουρα – Τριφυλίας. Κατά την επίθεση των συμμοριτών εναντίον της Χαλανδρίτσης, την 5.7.1948, ήτανε διοικητής της Υποδιοικήσεως Χωροφυλακής. Μετά 9ωρο επικό αγώνα, επικεφαλής των εναπομεινάντων ανδρών του επιχείρησε ηρωική έξοδο, φονευθείς μαζί με τους περσότερους άνδρες του από τους συντριπτικά υπέρτερους συμμορίτες, που είχαν πολιορκήσει το οίκημα της Υποδιεύθυνσης Χωροφυλακής.

    Ο παρακολουθών εκ Μεσολογγίου την δραματικών πόλην ανώτερος διοικητής εξακολουθεί να απευθύνει παροτρύνσεις συνεχίσεως του αγώνος και διαβεβαιώνει ότι καταφθάνουν ενισχύσεις.

    16. Από: Περιοδεύοντα Ανώτερον Διοικητήν 
Προς: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης 
Αριθ. Πρωτ: Δ.Υ. Εκ Μεσολογγίου 5.7.48 ώρα 11.25
Μαχηταί Χαλανδρίτσης προσοχή συναδέλφων στρέφεται στιγμήν ταύτην προς σας. Εξακολουθήσατε ηρωικόν αγώνα σας ΣΤΟΡ. Ενισχύσεις φθάνουν πανταχόθεν ΣΤΟΡ. Δώσατε σκληρόν μάθημα εις τους προδότας τής Πατρίδος και κατατροπώσατε τούτους ΣΤΟΡ. 
Η ΕΛΛΑΔΑ ποτέ δεν πεθαίνει. 
Ο Περιοδεύων Ανώτερος Διοικητής Κ. ΚΑΤΣΑΜΠΗΣ 
Συνταγματάρχης

    Συγχρόνως ο ασκών την Ανωτέραν Διοίκησιν. εκπέμπει εκ Πατρών προς την Στρατιωτικήν Διοίκησιν Πελοποννήσου δραματικήν έκκλησιν, βέβαιων ότι τα πυρομαχικά των μαχητών τής Χαλανδρίτσης εξηντλήθησαν, ότι κινδυνεύουν πλέον τον έσχατον κίνδυνον και ότι εφ' όσον δεν είχον ακόμη καταφθάσει ενισχύσεις μόνος τρόπος σωτηρίας των ήτο να σπεύσει προς βοηθειών των ή Αεροπορία.

    17. Από: Ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Πατρών
Προς: α) "Ανωτέραν Στρατιωτικήν Διοίκησιν Πελοποννήσου: ΑΙ, β) Τ.Σ.Ε.Π.
Αριθ. Πρωτ: 7/53/380-η 11.30-5.7.1948
Μαχηταί Χαλανδρίτσης ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΣΤΟΡ. Πυρομαχικά εξηντλήθησαν ΣΤΟΡ. 
Παρακαλώ ενισχυθεί Υποδιοίκησις από αέρος ΣΤΟΡ.
Ο Αναπληρωτής Ανωτέρου Διοικητού 
ΙΑΚΩΒΟΣ ΧΑΝΙΩΤΗΣ
Αντισυνταγματάρχης

    Αλλά δυστυχώς ούτε στρατιωτικοί ενισχύσεις κατέφθασαν εγκαίρως, ούτε ή 'Αεροπορία έσπευσε να δράση αποτελεσματικώς. Όταν ένας λόχος επλησίαζε προς Χαλανδρίτσαν. οι υπερασπισταί της επεχείρουν την απεγνωσμένην έξοδον, τα δε πυρά τα οποία ο λόχος ήκουε από την Χαλανδρίτσαν ΗΣΑΝ αι τελευταίαι σφαίραι των εξορμήσαντων ύπερθεν υψώματα και φονευομένων από τους συμμορίτας,

    18. ΛΟΧΑΓΟΣ - ΧΑΡΙΤΣΗΣ
Αριθ. Δ. Υ.
Προς
Α.Δ.Χ. Δυτικής Ελλάδος Δ.Χ. Αχαίας
Ευρισκόμεθα εγγύς Πρεβέδου εντός χωρίου Φαρραί. Δημητρουλόπουλος κατέχει γέφυραν μεταξύ Βασιλικού και Ίσώματος ΣΤΟΡ. 
Από Χαλανδρίτσαν ακούονται πυρά.
ΧΑΡΙΤΣΗΣ
Λοχαγός

    Ιδού και αι πρώται πληροφορίαι δια τον δραματικόν αγώνα τής Χαλανδρίτσης σταλείσαι υπό των πρώτων καταφθασάντων αργά πλέον, τμημάτων προς την Ανωτέραν Διοίκησιν Πατρών και εκείθεν διαβιβασθείσαι εις το Αρχηγείον Χωροφυλακής.

    19. ΤΗΛΕΓΡΑΦΙΚΗ - ΚΑΤΕΠΕΙΓΟΥΣΑ
Από: Ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Πατρών 
Προς: Υπουργείον Δημοσίας Τάξεως Αρχηγείον Χωροφυλακής Σ.Δ.Π/Α Τρίπολιν. Αθήνας
Φρουρά Χωροφυλακής Χαλανδρίτσης προσεβλήθη παρά υπερχιλίων συμμοριτών συγκροτημάτων Κονταλώνη - Βρεττάκου - Ζαχαρία - Νικήτα - Πέρδικα. Δύναμις Χωροφυλακής εξ 70 ανδρών αγωνισθείσα ηρωικώτατα και μετά πείσματος επί 7ωρον εις λυσσώδεις και αλλεπάλληλους κατά κύματα επιθέσεις των συμμοριτών ανθίστατο συνεπτυγμένη εις το οίκημα τής Υποδιοικήσεως Χωροφυλακής.
Ώραν 13ην κυκλωθείσα υπό των συντριπτικώς ανωτέρων δυνάμεων των συμμοριτών ενήργησεν ηρωικήν έξοδον άλλ' εμπεσούσα εις διαδοχικάς ενέδρας υπέστη βαρυτάτας απωλείας. Μέχρι στιγμής ανευρέθησαν 30 φονευμένοι, 15 τραυματίαι και 4 παρουσιάσθησαν σώοι. Λοιποί αγνοούνται. Οίκημα Χωροφυλακής ανετινάχθη, υλικά διηρπάγησαν άπαντα. Εγένετο λεηλασία ευρείας εκτάσεως οικιών κωμοπόλεως. Αποσταλείσαι πρώται ενισχύσεις Στρατού - Χωροφυλακής και τεθωρακισμένων υπό διοικητήν Χωροφυλακής Βενιαράκην προσκρούσασαι εις ισχυράς καθ' οδόν ενέδρας συμμοριτών και μαχόμενοι συνεχώς εισήλθον Χαλανδρίτσαν ώραν 14.30. Κατά συγκρούσεις ταύτας Εθνικαί δυνάμεις έσχον ένα στρατιώτην νεκρόν και δύο τραυματίας. Συμμοριτών νεκροί επί τόπου 15, συλληφθείς είς. Ομοίως συμμορίται έσχον βαρυτάτας απώλειας εξ επταώρου μάχης Χαλανδρίτσης μη έξακριβωθείσας εισέτι. Επιφυλασσόμεθα άναφέρωμεν λεπτομερώς δι ετέρας. Συμμορίται διώκονται παρ' ημετέρων δυνάμεων. Νεκρούς ημετέρους συγκαταλέγονται διοικητής Υποδιοικήσεως ανθυπομοίραρχος Παπαδόπουλος -ενωμοτάρχαι Βασιλοχρίστος - Παρίσης και υπενωμοτάρχης Μπρούμας και η σύζυγος ενός υπενωμοτάρχου ήτις έφονεύθη πολεμούσα παρά το πλευρόν του επίσης φονευθέντος συζύγου της. Λοιποί χωροφύλακες μόνιμοι και άνευ θητείας.

    20. Από: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Κάτω Αχαΐας 
Προς: Διοίκησιν Χωροφυλακής Αχαΐας - Πάτρας
Αριθ. Πρωτ: 40/109/153-α' 6.7.1948
Επί 48/214/3 χθεσινής υμετέρας, δύναμις Υποδιοικήσεως μου προωθηθείσα μέχρι Πρεβέδου κατέλαβεν οδεύσεις ώραν 15.00 χθες από Χαλανδρίτσης προς Τριταίαν διασκορπίσασα προηγουμένως ισχυράν συμμοριακήν ομάδα κατέχουσαν ανωτέρω θέσεις και συγκεντρώσασα ποίμνια εθνικοφρόνων άτινα αύτη ηναγκάσθη να εγκατάλειψη ΣΤΟΡ. Δια συνδέσμων συνεδέθην με εισελθόντα Χαλανδρίτσαν τμήματα ΣΤΟΡ. Δύναμίς μου κατέλαβε νύκτα θέσιν πέριξ ανωμάλως προσγειωθέντος αεροπλάνου επανελθούσα έδραν της ώραν 08.00' σήμερον παραμείνασα προς φρούρησιν τούτου δύναμις Αλισσού μετά αφιχθείσης χθες εσπέρας δυνάμεως εκ Πατρών είκοσι ανδρών υπό υπολοχαγόν Βερντήν.
Ο Υποδιοικητής ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

    21. Από: Ανωτέραν Διοίκησιν Πελοποννήσου 
Προς: α) Υπουργείον Δημοσίας Τάξεως, β) Άρχηγεΐον Χωροφυλακής-Άθήνας, γ) Άνωτέραν Στρατιωτικήν Διοίκησιν Πελοποννήσου - Τρίπολιν 
Αριθ. Πρωτ: 7/53/380-ιζ'
Τηλεγραφική - Κατεπεΐγουσα/6.7.1948
Συνεχεία/380-ιε αναφέρω ΣΤΟΡ. 
Νεώτεραι πληροφορίαι φέρουν ότι επιτεθέντα κατά φρουρών Χαλανδρίτσης και Σουλίου συμμοριακά συγκροτήματα ανήρχοντο εις εξ, μεταξύ των οποίων και του Σαρήγιαννη ΣΤΟΡ. Αριθμός τούτων υπερέβαινε χίλιους πεντακόσιους ΣΤΟΡ. Εκ τούτων περίπου πεντακόσιοι είχον καταλάβει τας διαβάσεις και κορυφογραμμάς από Σουλίου μέχρι Χαλανδρίτσης ΣΤΟΡ. Υπόλοιπος δύναμις συμμοριτών επετέθη κατά Χαλανδρίτσης ΣΤΟΡ. Ηρωική αυτοθυσία φρουράς Χαλανδρίτσης και άμυνα τμήματος Σουλίου, παρέσχε χρόνον εις την κίνησιν Εθνικών Δυνάμεων με αποτέλεσμα αποτροπήν κινδύνου κατ' αυτής τής πόλεως Πατρών ΣΤΟΡ. Εκ συνεχιζόμενων ερευνών ανευρέθησαν τρεις εισέτι νεκροί χωροφύλακες ΣΤΟΡ Σύνολον νεκρών Χωροφυλακής τριάκοντα ΣΤΟΡ. Δίωξις συμμοριτών συνεχίζεται ΣΤΟΠ
Ό Ανώτερος Διοικητής
Κ. ΚΑΤΣΑΜΠΗΣ Συνταγματαρχης 


    22. Από: Ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής
Προς : α) Υπουργείον Δημοσιας Ταξεως β) Αρχηγειον Χωροφυλακης γ)ΑΣΔΠ-Τριπολιν
Αριθμ. Πρωτ, 7 / 53/38--ιε Τηλεγραφικη 6.7.48
Συνεχεία /380-ια ΣΤΟΡ Ανευρέθησαν ετέρα εξ πτώματα οπλιτών Χωροφυλακής μάχης Χαλανδρίτης ΣΤΟΡ. Συνολικός αριθμός φονευθέντων ανδρών -τριάκοντα εξ ΣΤΟΡ. Αγνοούνται εισέτι δέκα πέντε ΣΤΟΡ. Εκ των ανευρεθέντων πτωμάτων συμμοριτών τέσσαρα προέρχονται εκ τής εν τη πόλει Χαλανδρίτσης μάχης ΣΤΟΡ.
Ο Ανώτερος Διοικητής
Κ. ΚΑΤΣΑΜΠΗΣ
Συνταγματάρχης

    23.Από: Ανωτέραν Διοίκησην Χωροφυλακής Πατρών
Προς: Αρχηγείον Χωροφυλακής - Αθήνας
Αριθμ. Πρωτ. 7 53 380-λ' Τηλεγραφική 7.7.48
Συνεχεία 380 κθ' ΣΤΟΡ. Απώλειαι μάχης Χαλανδρίτσης ΣΤΟΡ. α) Ανθυπομοίραρχος εις. β) Ενωμοτάρχαι τρεις. ν) Υπενωμοτάρχαι τρεις, δ) Χωροφύλακες δέκα ε) Χωροφύλακες άνευ θητείας εις. Τραυματίαι: Χωροφύλακες οκτώ. Διασωθέντες: Χωροφύλακες τέσσαρες.
Τάγματος Χωροφυλακής Πατρών: Νεκροί; Χωροφύλακες είκοσι ένας. Τραυματίαι: Χωροφύλακες οκτώ. Διασωθέντες: Χωροφύλακες τρεις.
Ό Ανώτερος Διοικητής
Κ. ΚΑΤΣΑΜΠΗΣ 
Συνταγματάρχης


    24. Από: Ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Πατρών
Προς: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Αμαλιάδος 
Αριθμ. Πρωτ: 7 53 380-λβ
Τηλεγραφική - Επείγουσα 7.7.48
Αναφέρατε αμέσως, αν η κινηθείσα προς Πάτρας Διλοχία Στρατού την 5.7.1948. ευρίσκετο έδρα σας ή εις επιχειρήσεις και πότε αύτη διετάχθη ν' αναχώρηση ενταύθα ΣΤΟΡ.
Ο Ανώτερος Διοικητής
ΚΑΤΣΑΜΠΗΣ

    25. Από: Ανωτέραν Διοίκησιν Χωροφυλακής Πατρών 
Προς: Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Αιγίου 
Αριθ. Πρωτ. 7/53/380-λα'
Αναφέρατε αμέσως. πού ευρίσκετο αυτόθι Διλοχία Στρατού την 5.7.48 ΣΤΟΡ. Αν ενήργει επιχειρήσεις και εις ποίον μέρος ΣΤΟΡ. Ποίαν ώραν διετάχθητε να επιτάξητε μεταφορικά μέσα και πότε ανεχώρησεν αύτη δι ενταύθα.
ΟΑνώτερος Διοικητής
ΚΑΤΣΑΜΠΗΣ

    26. Από : Υποδιοίκησιν Χωροφυλακής Αμαλιάδος 
Προς: Λ.Δ.Χ. Δυτικής Ελλάδος 
Αριθμ. Πρωτ. 45/1/28 08.00 7.1.48/02,40' Επείγον
Επί 7/53/380 λβ' χθεσινής υμετέρας ΣΤΟΡ. Διλοχία Στράτου ευρισκομένη ενταύθα και ουχί εις επιχειρήσεις ανεχώρησε Πάτρας ώραν 12.30' τής 5.7.48. Αγνωστον πότε διετάχθη αναχωρήσει.
Υποδιοικητής
ΜΠΑΡΛΟΠΑΝΝΗΣ
Μοίραρχος

    Εκ των ανωτέρω πρώτων γενομένων επί τόπου ανακρίσεων αποδεικνύεται ότι η Διλοχία Στράτου Αμαλιάδος δεν είχε καν σπεύσει εκεί όπου διεξήγοντο αι επιχειρήσεις, άλλ' είχε στραφεί προς ενίσχυσιν της αμύνης Πατρών, των όποιων εν τούτοις η σωτηρία εξηρτάτο εκ τής απασχολήσεως των συμμοριτών εις τον αγώνα της Χαλανδρίτσης.

Αρχική Σελίδα